De Nederlandse universiteiten werken sinds dit jaar samen in het programma De Digitale Samenleving. In het verlengde van de Nationale Wetenschapsagenda, investeren ze, samen met andere kennisorganisaties, het bedrijfsleven en de overheid, in vernieuwend onderzoek op het gebied van digitalisering. Het doel van het onderzoeksprogramma De Digitale Samenleving is om Nederland een internationaal leidende toppositie te geven op het gebied van mensgerichte informatietechnologie en om oplossingen te vinden voor wereldwijde uitdagingen.
Het programma is gericht op zeven thema’s: Citizenship & Democracy, Responsible Data Science, Health & Well-Being, Learning & Education, Work & Organisations, Digital Cities & Communities en Safety & Security. Prof. dr. Ir. Inald Lagendijk is bijzonder hoogleraar Computing Based Society aan de TU Delft en één van de drie coördinatoren van het VSNU-programma. We stelden hem een aantal vragen.
Wat is volgens u het belang van het programma De Digitale Samenleving?
Prof. Lagendijk: ‘De digitalisering heeft meer en meer effect op vele aspecten van onze maatschappij. Dat is niet iets dat ons overkomt, het is maakbaar. Daarom moeten we nadenken over wat we willen. Bedenken hoe we aankijken tegen randvoorwaarden zoals veiligheid en privacy. Dat komt nu veelal negatief in het nieuws terwijl: digitalisering brengt ons ook veel goeds. Hoe breng je kansen en risico’s van digitalisering positief bij elkaar? In die vraag kunnen wij als wetenschappers richting geven.’
‘Het is mooi dat we als universiteiten zelf de handschoen hebben opgepakt en dat 40 hoogleraren bereid zijn tijd te steken in dit initiatief. Je moet het durven om erin te stappen, maar uiteindelijk levert deze multidisciplinaire vorm van samenwerken je ook veel op. Want je verbreedt je blikveld en ontgint nieuwe wetenschapsgebieden die veel potentie hebben voor de toekomst.’
Welke rol speelt Leiden-Delft-Erasmus in het programma De Digitale Samenleving?
Prof. Lagendijk: ‘De Universiteit Leiden, TU Delft en Erasmus Universiteit Rotterdam hebben samen een heel actieve rol gespeeld bij het tot stand komen van het programma De Digitale Samenleving. We hebben hoogleraren gevraagd (als thematrekkers) en onderzoekers om komende jaren mee te werken aan het programma, allen gefinancierd vanuit het LDE-fonds.'
'Met onze strategische alliantie Leiden-Delft-Erasmus hebben we ook al even kunnen oefenen met het samenwerken met andere wetenschappelijke disciplines en ook die ervaring brengen we in. Liesbet van Zoonen, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit, is bijvoorbeeld trekker van het Digitale samenleving-thema Digital Cities & Communities en zij is directeur van het LDE Centre for BOLD Cities.'
De Leiden-Delft-Erasmus hoogleraren in het programma De Digitale Samenleving:
Prof. Andrea Evers, hoogleraar Gezondheidspsychologie, Universiteit Leiden, is thematrekker Health and Well-Being > video-interview
Prof. Liesbet van Zoonen, hoogleraar Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam, is trekker van het thema Digital Cities and Communities > video-interview
Prof. Geert Jan Houben, hoogleraar Web Information Systems, TU Delft, is trekker van het thema Responsible Data Science.
Prof. Michel van Eeten, hoogleraar Governance of Cybersecurity, TU Delft, is adoptie-hoogleraar voor het thema Safety and Security.
Prof. Marcus Specht, hoogleraar Digital Education, TU Delft, is trekker (vanuit de Open Universiteit) van het thema Digital Learning & Education > video-interview
Prof. Inald Lagendijk, hoogleraar Informatie- en communicatietheorie, TU Delft is programmacoördinator Digitale Samenleving > video-interview
Prof. Lagendijk: ‘Iedere wetenschap heeft zijn eigen wereldbeeld en waarheden. Het is goed om die bij elkaar te brengen en elkaar daarin mee te nemen. Neem een onderwerp als ‘democratie’. Hoe kijkt een ingenieur daar tegenaan, hoe een econoom? Of big data, welke aspecten benoemt een socioloog of jurist bij zo’n onderwerp? De kruisbestuiving is interessant en noodzakelijk, denken wij, voor het benaderen van maatschappelijke vraagstukken.’
Dataprincipes
Naast de zeven thema's richt het programma De Digitale Samenleving zich ook op vier dataprincipes: FACT, FAIR, ROBUST en SHARED. Deze vier dataprincipes zijn essentieel om de maatschappelijke uitdagingen en kansen van digitalisering te begrijpen. Wetenschappers, de overheid, het bedrijfsleven en andere partners kunnen deze handvatten toepassen om een betere toekomst te bouwen met data.
> Lees meer
Hoe kunnen wetenschappers die enthousiast zijn geworden door uw verhaal meedoen met dit programma?
Prof. Lagendijk: ‘Ik nodig onderzoekers graag uit deel te nemen aan De Digitale Samenleving. Ik raad hen in ieder geval aan naar de landelijke conferentie op 27 november te gaan. Daarnaast zijn er startbijeenkomsten, zoals die op 7 november voor het thema Health & Well-Being in Leiden. Ook daar zijn zij van harte welkom. Natuurlijk kun je ook contact zoeken met een thematrekker en andere deelnemende onderzoekers uit een thema.
Er worden momenteel ook post docs geworven. Zij gaan vragen ophalen bij de overheid om de onderzoeksagenda mee te vullen. Het programma is gestart als een unieke samenwerking in VSNU-verband waarin alle universiteiten enkele jaren zelf investeren. Het is de bedoeling dat door acquisitie voldoende opdrachten worden binnen gehaald om het programma zelfstandig te kunnen laten draaien.
bekijk het video-interview met Inald Lagendijk over De Digitale Samenleving
Uitnodiging
Kom 27 november naar de eerste landelijke Conferentie over De Digitale Samenleving in Amersfoort. De thematrekkers zullen zich hier presenteren met plenaire lezingen, er zijn workshops met betrokken wetenschappers en er is een markt met informatiestands. Voor aanmelding en meer informatie klik hier.
