Wat wordt in de toekomst de rol van docenten als AI ieder antwoord kan geven en volledige opdrachten kan voltooien? Wat betekent dat voor de lerende mens? Dat vroegen we professor Marcus Specht, scheidend directeur van het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Education and Learning. Een terugblik op 10 jaar samenwerken in onderwijsvernieuwing en digitalisering.
Het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Education and Learning begon als een netwerk voor training en kennisuitwisseling en groeide afgelopen jaren o.l.v. Specht uit tot een onderzoekscentrum gericht op digitalisering en virtualisering van het onderwijs en digitale vaardigheden. Hoe belangrijk was hier de multidisciplinaire context van Leiden-Delft-Erasmus?
Specht: ‘Digitalisering van het onderwijs is in de basis een technisch vraagstuk: wat kan een bepaalde nieuwe techniek? Maar juist de benadering vanuit verschillende vakgebieden, het betrekken van alpha- en gammawetenschappen, is belangrijk om te weten wat werkt, waarom en hoe. Voor het Centre for Education and Learning was het daarom echt van grote meerwaarde dat het in de Leiden-Delft-Erasmus context opereerde’.
Ook voor de vele promovendi die een plek vonden bij het centre was de samenwerking tussen de drie universiteiten nuttig. Specht: ’Bijvoorbeeld een Leidse onderwijspsycholoog deed onderzoek naar goalsetting met AI en bouwde met behulp van computerwetenschappers uit Delft een studiemodel van een chatbot. Ander voorbeeld: een promovendus op het gebied van programmeervaardigheden van het Leiden Institute for Advance Computer Science werkte samen met computerwetenschappers en Human Computer Interaction onderzoekers van Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica in Delft. Of een onderzoek naar begrijpend lezen waarbij inzichten vanuit onderwijspsychologie van Rotterdamse sociologen en Delftse industrieel ontwerpers samenkomen.’
De vraag wat een goede manier van doceren en leren is, is voor iedere universiteit verschillend’
Onderwijsmethoden in het hart van de universiteit
De intentie tot samenwerking bracht ook uitdagingen met zich mee. Specht: ‘Waar drie universiteiten samenkomen kan ook vertraging ontstaan. Het is niet eenvoudig om een gezamenlijke visie te ontwikkelen als het gaat om digitalisering in onderwijs. Hoe snel en op welke manier omarm je een innovatie, wat betekent dat voor het wetenschappelijk onderwijs, toch de kern van jouw universiteit? De vraag wat een goede manier van doceren en leren is, is voor een technische universiteit een andere dan voor een klassieke universiteit of een bedrijfskunde-opleiding.’
Waar zit vooral de meerwaarde in samenwerking op het gebied van technologische onderwijsvernieuwing? Specht: ‘Dat zit in de gezamenlijke uitdagingen, ontwikkelingen zoals generatieve AI, waar iedereen universiteit mee te maken krijgt. Wat betekent dit voor docenten, voor hun lesmethodes en de rol die ze hebben, voor examinering? Worden docenten straks coaches als AI ieder antwoord kan genereren en iedere briefing kan maken? Waar het nu gaat over authenticiteit van tekst en beeld zal AI straks volledige opdrachten kunnen uitvoeren’.
Nieuwe tijd: Artificial Intelligence als medespeler in leren en doceren
Specht maakt een vergelijking met de situatie van de uitbraak van de coronapandemie: ‘Ineens moesten we in een ongekend snel tempo omschakelen. Dat lukte en online onderwijs is niet meer weg te denken. Maar wat die digitalisering van doceren en leren uiteindelijk voor gevolgen heeft hebben we niet goed kunnen onderzoeken. Nu lijken we met generatieve AI, zoals ChatGTP, voor eenzelfde moment te staan. Wat technisch kan is een ding, wat het voor gevolgen heeft voor de lerende persoon is een andere vraag.’
Specht zet zijn loopbaan voort bij Research Center for the Higher Education of the Future - FernUniversität in Hagen en blijft daarnaast een dag per week als hoogleraar verbonden aan de faculteit Elekrtotechniek, Wiskunde en Informatica aan de TU Delft. Het Centre for Education and Learning wordt opgeheven maar het in de afgelopen jaren opgebouwde netwerk van onderwijsprofessionals blijft bestaan. Specht: ‘Dit netwerk is belangrijk en hebben we in kaart gebracht met een Nexus rapport.’ Ook het Rotterdamse RISBO, Delft Teaching Academy en Leiden Learning and Innovation Centre maken hier onderdeel van uit. Hier kunnen docenten terecht die zich willen verdiepen in onderwijsvernieuwing en digitalisering.
AI als intelligente agent in het onderwijsproces heeft grote gevolgen voor de rol van een docent.’
Als laatste vraag, wat is in Spechts ogen de grootste uitdaging als het gaat om toekomstige digitale ontwikkelingen in het hoger onderwijs?
‘Docenten zijn drukbezette mensen. Ze verdiepen zich in een probleem op het moment dat het zich voordoet. Maar als AI straks ook als intelligente agent meedoet in het onderwijsproces heeft dat heel grote gevolgen voor de rol van een docent. Die stap lijkt ver weg maar komt snel en vraagt om onderzoek naar de implicaties hiervan voor iedereen in dat onderwijsproces.’
De resultaten van deze onderzoeksprojecten van het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Education and Learning zijn gebundeld in een digitale uitgave, te downloaden via de link onderaan deze pagina.
Lucas van Vliet, decaan EWI TU Delft
Marcus Specht was met zijn enthousiasme en gedrevenheid de drijvende kracht achter LDE-CEL. Hij zag al in een heel vroeg stadium hoe digitalisering het hoger onderwijs blijvend zal veranderen. Met zijn onderzoek legde hij een academisch fundament onder deze ontwikkeling. Hij laat een goed draaiende groep achter die uitstekend gepositioneerd is om deze visie verder te verwezenlijken."
Wim van den Doel Dean LDE
Het Centre for Education and Learning heeft de verbinding tussen de universiteiten op het gebied van onderwijsvernieuwing verstevigd. Er is een netwerk ontstaan dat heel waardevol is voor eenieder die zich met digitalisering in onderwijs bezighoudt. Waarvoor veel dank aan Marcus Specht en zijn team. Met de snelle ontwikkelingen op dit gebied is samenwerking essentieel."