De universiteiten van Leiden, Rotterdam en Delft bundelen hun kennis en stellen die beschikbaar voor Zuid-Holland – ‘Beste bestuurders en beleidsmakers, gebruik ons!’ Deze oproep is niet aan dovemansoren gericht, stelt de Delftse burgemeester Marja van Bijsterveldt. ‘We werken al nauw samen met de TU Delft aan maatschappelijke opgaven in onze stad. Nu kunnen we nóg meer kennis benutten.’
Ik vind het een goede zaak dat onze kennisinstellingen zich organiseren, hun krachten bundelen. En vooral ook dat ze hun kennis willen inzetten om maatschappelijke problemen in de regio te helpen oplossen.
Samenwerking waarmee verschil gemaakt kan worden. Zo ziet Van Bijsterveldt de nieuwe strategie en intensivering van de samenwerking tussen de Universiteit Leiden, de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam. 'Ik vind het een goede zaak dat onze kennisinstellingen zich organiseren, hun krachten bundelen. En vooral ook dat ze hun kennis willen inzetten om maatschappelijke problemen in de regio te helpen oplossen. De kennis die we in huis hebben, wordt daarmee geen ver-van-mijn-bedshow, maar helemaal hier-en-nu. De universiteiten leveren getalenteerde ingenieurs en doctorandussen af. Met deze nieuwe LDE-strategie worden dat maatschappelijk betrokken getalenteerde ingenieurs en doctorandussen.'
Meer dimensies
De samenwerking tussen gemeenten en kennisinstellingen is niet nieuw. Zo werkt de gemeente Delft al enkele jaren nauw samen met de TU Delft. En net als in andere gemeenten zitten ook in Delft ambtenaren met wetenschappers en studenten rond de tafel om samen oplossingen te vinden voor maatschappelijke uitdagingen. In hoeverre voegt de nieuwe LDE-strategie hier iets aan toe? Van Bijsterveldt: 'Deze strategie voegt meer dimensies toe. De TU Delft is een kei in het vinden van technische oplossingen. Maar niet elke maatschappelijke opgave vraagt om een technische oplossing, of om alléén een technische oplossing. De LDE-strategie maakt het mogelijk om maatschappelijke vraagstukken multidisciplinair aan te vliegen. We kunnen roeien met meer riemen – en komen dus sneller vooruit.'
De Leiden-Delft-Erasmus-strategie maakt het mogelijk om maatschappelijke vraagstukken multidisciplinair aan te vliegen.
Draagvlak
Net als de kennisinstellingen werken ook lokale overheden samen, in diverse regionale samenwerkingsverbanden, van de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH) tot de Economic Board Zuid-Holland (EBZ). Ook op dit bovenstedelijk niveau ziet Van Bijsterveldt mogelijkheden om de LDE-strategie te benutten. 'We staan aan de vooravond van ingrijpende ontwikkelingen, op het gebied van verduurzaming bijvoorbeeld. Die ontwikkelingen stoppen niet bij de gemeentegrens. Een voorbeeld is het idee om een regionaal Warmtenet, van Rotterdam tot aan Leiden, samen met elkaar te ontwikkelen. Ook in zulke, stadsoverstijgende trajecten kunnen we de beschikbare kennis goed benutten. Niet alleen om dit technisch tot een goed einde te brengen, ook om de maatschappelijke betrokkenheid en daarmee het draagvlak te vergroten.'
Drie maal beter
Met verduurzaming noemt Van Bijsterveldt ook één van de vier thema’s waarbinnen de universiteiten hun krachten willen bundelen. De andere thema’s zijn: de gezonde samenleving, de digitale samenleving en de inclusieve samenleving. 'De universiteiten tonen met deze thema’s al hun maatschappelijke betrokkenheid,' stelt Van Bijsterveldt tevreden vast, 'want dit zijn precies de thema’s die van belang zijn bij de grote actuele economische en maatschappelijke transities. Hoe gaan we om met de klimaatveranderingen, de digitalisering van de samenleving, energievraagstukken, de gezondheidszorg, hoe kunnen we de economie verduurzamen? En boven alles: hoe zorgen we ervoor dat verschillende groepen mensen in de samenleving mee kunnen komen, er geen ontwrichtende tweedeling ontstaat? We winnen er veel bij door op deze vlakken samen op te trekken. De samenleving, deze regio wordt daar beter van, daar ben ik van overtuigd.'
Hoe gaan we om met de klimaatveranderingen, de digitalisering van de samenleving, energievraagstukken, de gezondheidszorg, hoe kunnen we de economie verduurzamen.
'Ook de kennisinstellingen worden er beter van, ze kunnen de stad of regio als collegezaal of practicum aanbieden, en met hun studieaanbod inspelen op een nieuwe vraag naar kennis. En ambtelijke organisaties worden er beter van, als ze geruggesteund door wetenschappelijke onderzoeken gerichter en effectiever beleid kunnen maken en belanghebbenden weten te betrekken. De kennisinstellingen gaan de thema’s verder vormgeven door LDE-kenniscentra in te richten. En we maken nu al dankbaar gebruik van de expertise van het LDE Centre for Sustainability om te pionieren met participatie en van het gezamenlijke Honours Programma van LDE om de stad gelukkiger te maken. De eerste resultaten sterken mij in de overtuiging dat we een samenwerking aangaan waarmee verschil gemaakt kan worden.”
Verschil
Samenwerking waarmee verschil gemaakt kán worden – wat is nodig om daadwerkelijk verschil te maken? 'Als ik kijk naar de ambtelijke organisatie, is een open mind daar een belangrijke voorwaarde. We moeten kennis dúrven toe te passen in onze aanpak. Uitspraken als ‘Dat doen we nóóit’ of ‘We doen het altijd zo’ verdienen een gele kaart. We hebben leergierige, nieuwsgierige ambtenaren nodig die openstaan voor vernieuwingen. Daarnaast lijkt het mij ook belangrijk om ons in elkaar te verdiepen. Ervaring leert dat een ambtelijke omgeving en een wetenschappelijke omgeving elk hun eigen ‘beweging en tempo’ hebben. Dat moeten we van elkaar weten, kennen en accepteren. Want als we samen willen dansen, moeten we elkaars bewegingen kennen.'
Nieuwe vraag naar kennis - Klinische technologie verbindt arts en ingenieur
Sinds 5 jaar kan er klinische technologie gestudeerd worden. Deze studie is mogelijk gemaakt in samenwerking tussen de Universiteit Leiden, de Erasmus Universiteit Rotterdam, de universitair medische centra in Leiden en Rotterdam, en de TU Delft. Deze studie, die de medische wereld met de technologie verbindt, was één van de antwoorden op de vraag wat nodig is om de ontwikkeling van de Medical Delta in deze regio te versnellen. Van Bijsterveldt: 'Een prima voorbeeld van hoe, door samen op te trekken en onze vragen, behoeften en kennis te delen, kennisinstellingen gericht kunnen inspelen op de praktijk.'
Pionieren met participatie - de transformatie van station Delft Zuid
De eerste stappen om met elkaar te komen tot een disciplinaire aanpak zijn in Delft al gezet, bij de transitie van station Delft-Zuid tot station Campus, Nederlands eerste energieneutrale treinstation. Vanuit het LDE Centre for Sustainability werken studenten aan een nieuwe vorm om betrokken bedrijven, bouwers, bewoners en belangstellenden daar bij te betrekken. Want naast de technische transitie speelt ook participatie een rol in dit proces. Van Bijsterveldt: 'De transitie gaat niet alleen over stenen of over techniek. Het gaat ook over gebruik. Daar zijn degenen die op dit station moeten in- of uitstappen natuurlijk het meest deskundig in. Hoe kun je van deze deskundigheid gebruikmaken? Dan wordt het geen ‘designing for the people’, maar ‘designing with the people’. Het participatieproces is nog niet afgerond, maar de eerste resultaten zijn zeer veelbelovend! Een heel nieuwe, prikkelende manier om participatie vorm te geven!'
De Gelukkige Stad - studentenonderzoek naar welzijn en stadswijken
Het LDE Honours Programma De Gelukkige Stad is een bachelor-keuzevak voor studenten van de TU Delft en de Universiteit Leiden in samenwerking met de faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft. In de Delftse wijk Tanthof onderzoeken studenten thema’s als: vergrijzing, klimaatadaptatie en verdichting. Van Bijsterveldt: 'Dit doen ze op een vrij experimentele manier, met methodes vanuit Positive Design – ofwel: hoe ontwerp je geluk? Dat leidt meteen al tot een nieuwe benadering van de thema’s. De uitkomsten zijn altijd inspirerend, vindingrijk en verrassend. Ik word daar in elk geval al heel gelukkig van, en ik ben ervan overtuigd dat we zo ook kunnen bijdragen aan het geluk van de wijkbewoners.'
