"Deze minor focust zich op grondstoffen en metalen die we nodig hebben in de toekomst, vandaar de naam Geo-Resources for the Future." We spreken dr. Rene Kleijn universitair hoofddocent aan de Universiteit Leiden bij de afdeling Industriële Ecologie en trekker van de Leiden-Delft-Erasmus Circular Industries Hub.
Kleijn is een van de docenten in de Leiden-Delft-Erasmus minor Geo-Resources for the Future. De energietransitie speelt binnen de minor een grote rol, omdat die ingrijpende gevolgen heeft voor de vraag naar grondstoffen. “De energietransitie is tegelijk een overschakeling van fossiele brandstoffen naar metalen”, verklaart hij.
Metalen voor batterijen, windmolens en zonnecellen
“We bewegen naar een maatschappij die veel meer elektriciteit gebruikt en die technologie is voor een groot deel op metalen gebaseerd. Denk bijvoorbeeld aan batterijen, windmolens en zonnecellen.”
We kijken als het ware naar het metabolisme van de maatschappij als geheel. Dit vakgebied noemen we industriële ecologie.
De vraag naar metalen stijgt al langer en die zal de komende decennia alleen maar groter worden. Kleijn is, binnen de minor, betrokken bij het vak ‘Geo-resources 2.0: towards the future’ waarin de toekomstige vraag van materialen en delfstoffen centraal staat. “We kijken als het ware naar het metabolisme van de maatschappij als geheel. Dit vakgebied noemen we industriële ecologie."
Steeds meer materialen
"Nu is nog maar een fractie van het wagenpark elektrisch maar uiteindelijk moeten alle auto’s op elektriciteit rijden. Ook zijn er steeds meer materialen nodig voor elektronica en computers. Alleen al in je mobiele telefoon vind je een bonte mix van zo’n 60 elementen, voor het overgrote deel metalen.”
Grondstoffenwinning als nieuw machtsmiddel
Er is uitgebreid aandacht voor de economische en de (geo)politieke aspecten van de verschillende grondstoffen. Een trend die parallel loopt aan de energietransitie is dat de macht steeds meer verschuift van olieleveranciers naar metaalleveranciers. De grondstoffenwinning als politiek machtsmiddel wordt hierdoor alleen maar groter. Denk aan de claims op internationale wateren om via diepzeemijnbouw grondstoffen te winnen."
De rol van China
"Ook de toenemende afhankelijkheid van China wordt behandeld, bijvoorbeeld als het gaat om de metalen (zoals kobalt) die in de batterijen worden gebruikt. “Hoewel 60 procent van alle kobalt gewonnen wordt in Congo, vindt 80 procent van alle raffinage in China plaats. Hoe verder je in de productieketen komt hoe meer zich in China afspeelt, dat zie je ook bij andere metalen.”
De maatschappij gaat ingrijpend veranderen. Het is belangrijk dat studenten goed snappen wat er bij de supply chain van grondstoffen komt kijken en dat ze begrijpen wat we in de toekomst kunnen verwachten.”
De minor belicht de gehele keten van grondstoffen, van mijnbouw tot het winnen van de elementen die je uit de grond haalt (raffinage) en de uiteindelijke toepassingen. Hergebruik van grondstoffen speelt ook een rol, bijvoorbeeld waarom het belangrijk is om in productontwerp rekening te houden met recyclebaarheid van metalen.
Niet technisch
Toch is de insteek van het programma niet technisch. Kleijn benadrukt dat de minor geo-resources zo breed mogelijk wil benaderen: “De hele maatschappij gaat ingrijpend veranderen. Dat vraagt ook om nieuwe businesscases, andere regelgeving en politieke daadkracht. Het is belangrijk dat studenten goed snappen wat er bij de supply chain van grondstoffen komt kijken en dat ze begrijpen wat we in de toekomst kunnen verwachten.”
Responsible sourcing
Vele miljoenen families zijn voor hun inkomen afhankelijk van de mijnbouw, maar de arbeidsomstandigheden wisselen sterk. De faculteit antropologie verzorgt een gastcollege over de sociale aspecten van kleinschalige mijnbouw. Kleijn: “Antropologen komen regelmatig in het veld en hun verhalen en foto’s zetten je echt aan het denken. Wij denken snel: illegale mijnbouw is fout en legale mijnbouw is goed, maar dat ligt vaak subtieler. Soms krijgt een groot mijnbouwbedrijf een vergunning en dan is de lokale bevolking plotseling hun voornaamste bron van inkomsten kwijt."
Fairphone
"Dat is waarom een bedrijf als Fairphone samen met NGO’s kijkt naar kleinschalige mijnbouw om te zorgen dat de lokale bevolking profijt heeft. Het is heel goed dat studenten dit te zien krijgen.”
We hebben de sociale wetenschappers nodig om oplossingen te implementeren.
De docent ziet het als een grote kracht dat de minor studenten met totaal verschillende achtergronden samenbrengt. “We hebben de sociale wetenschappers nodig om oplossingen te implementeren. Ingenieurs hebben bij wijze van spreken het probleem al opgelost voordat ze het goed gedefinieerd hebben. "
Maatschappelijk draagvlak
"Technisch oplossingen klinken vaak aantrekkelijk, maar komen met een prijs. Je kunt bijvoorbeeld een kolencentrale vervangen door windmolens, maar dat betekent ook dat heel veel mensen een windmolen in hun achtertuin krijgen. Uiteindelijk heb je breed maatschappelijk draagvlak nodig. ”
Velislava Vasileva - Bachelor International Studies aan de Universiteit Leiden
Het sprak me ook aan dat de minor een samenwerking is tussen drie verschillende universiteiten.
"Mijn motivatie om de minor te doen was groot omdat het goed aansluit op mijn vervolgstudie. Ik wil een master Human Geography doen met een focus op economische geografie. De onderwerpen in dit programma, zoals de waardeketen van grondstoffen en de politieke economie, zijn daarom erg relevant voor mij. Het sprak me ook aan dat de minor een samenwerking is tussen drie verschillende universiteiten. Dat staat natuurlijk mooi op mijn CV aangezien al deze universiteiten een fantastische reputatie hebben.
Diversiteit waarderen
Maar de diversiteit van de studenten kon ik het meest waarderen. Wat je achtergrond ook is; je zult nieuwe mensen ontmoeten die allemaal een ander perspectief met zich meebrengen. Ik heb een achtergrond in de geesteswetenschappen, dus de insteek van de minor was compleet nieuw voor me. Toch is het programma zo opgezet dat het voor iedereen begrijpelijk is. Mijn team tijdens het groepsproject was een leuke mix van studenten uit zowel Delft als Leiden.
Studenten uit Delft zijn kort van stof. Ze willen zo samenhangend mogelijk zijn en het liefst ook beknopt.
Ik ben gewend aan veel theorie, maar voor mensen met een technische achtergrond draait het allemaal om de praktijk. Dat maakte dat we elkaar goed aanvulden. Ik weet bijvoorbeeld dat ik iets te graag praat. Ik vind het leuk om te reflecteren op alles en dat kan zo ver gaan dat anderen zeggen: 'houd nu alsjeblieft je mond'. Studenten uit Delft zijn kort van stof. Ze willen zo samenhangend mogelijk zijn en het liefst ook beknopt. Hun feedback op mijn schrijven heeft me erg geholpen om mijn schrijfvaardigheid verder te ontwikkelen.
Opslag van brandstoffen
Onze excursie was echt gaaf. We maakten een boottocht door de haven van Rotterdam. Het was indrukwekkend om al die grote schepen in het echt te zien.'
'Een van de modules ging over de politieke economie van geo-resources. Daarom was het waardevol om te zien hoe transport en opslag plaatsvindt. De opslag van fossiele brandstoffen blijkt een enorme industrie te zijn.
Verschillende experts
Er zijn zoveel ontwikkelingen waar ik geen flauw benul van had en het was leuk om tijdens de minor les te krijgen van verschillende experts. We hebben bijvoorbeeld een college gehad over ondergrondse opslag van CO2. Het was niet eens in me opgekomen dat zoiets zou kunnen bestaan."
Basil Hammer - Bachelor International Studies aan de Universiteit Leiden
“De mijnbouw en de wereldwijde vraag naar grondstoffen is een thema dat altijd al mijn interesse heeft gehad. Het is belangrijk om de achtergrond van geo-resources goed te begrijpen, omdat dit cruciaal is voor veel van onze moderne technologie. Wanneer je de complexiteit van grondstoffen kunt bevatten, brengt dat meer bewustwording en daarmee ook een diepere waardering van de levensstandaard waar we nu zo aan gewend zijn.
Kennis van grondstoffen, vooral in relatie tot de politiek, geeft je een veel betere uitgangspositie voor beleidskeuzes in de toekomst.
Ik denk dat het voor iedereen belangrijk is om kennis te hebben van de supply chain van grondstoffen, vooral in relatie tot de politiek. Dit geeft je een veel betere uitgangspositie voor beleidskeuzes in de toekomst. Neem olie bijvoorbeeld; politici hebben meestal hooguit oppervlakkige kennis van de infrastructuur die erachter zit.
Trump zei ooit dat de Verenigde Staten genoeg olie hebben voor honderden jaren, maar hij hield er geen rekening mee dat het winnen van die olie veel ingewikkelder en duurder wordt als de reserves slinken.
Niet te technisch en 'verfrissende' ingenieurs
De minor was compleet anders dan mijn bachelor International Studies in Leiden. Daar is weinig aandacht voor de natuurwetenschappen, dus het vakgebied was compleet nieuw voor mij. Het bracht me veel waardevolle inzichten. '
'De inhoud van de vakken was niet erg technisch en ik vond het heel behapbaar. Meestal ben ik omringd door studenten uit de sociale wetenschappen. Het was verfrissend om voor de verandering omringd te zijn door ingenieurs. Zoveel van onze moderne wereld leunt op mensen met een technische achtergrond.
We deden een verkennende studie naar de toekomst van de kopermarkt.
Ik vond de minor bijzonder interessant en het was een unieke ervaring. Onze 15 ECT groepsopdracht ging over koper en dit onderdeel sprak me vooral aan. We deden een verkennende studie naar de toekomst van de kopermarkt.'
'We bekeken waar de koperreserves zijn, waar het metaal voor gebruikt wordt en hoe we een veilige aanvoer in de toekomst kunnen organiseren. Het voelde totaal niet als klassiek onderwijs waar je alleen maar colleges bijwoont en vervolgens een examen maakt."
