Hoe kunnen we burgers beter betrekken bij stedelijke vraagstukken? Welke problemen en kansen zien stadsbewoners als zij nadenken over maatschappelijke uitdagingen? En welke rol speelt data als we het over deze thema’s hebben? In de Data Empowerment Design Studio werkten onderzoekers van het Leiden-Delft-Erasmus Centre for BOLD Cities samen met bewoners, ontwerpers en buurtinitiatieven om nieuwe, creatieve ideeën te ontwikkelen. Onder leiding van Emiel Rijshouwer (Erasmus Universiteit) en Els Leclercq (TU Delft) richtten deelnemers zich in de pilot van de Data Empowerment Design Studio op het vraagstuk van ‘last mile logistics’ – het laatste deel van de reis van een pakketje van het magazijn naar de besteller.
Data empowerment
De verzameling van persoonlijke en onpersoonlijke gegevens beïnvloedt het dagelijkse leven in onze steden. Een van de doelen van het Centre for BOLD Cities is het vergroten van bewustwording over deze ontwikkeling. ‘Data empowerment’ is een volgende stap: daarin leren stadsbewoners niet alleen over de rol van data in de stad, maar worden ze ook in staat gesteld om te zoeken naar hun eigen rol en verantwoordelijkheid in de digitale maatschappij. De Data Empowerment Design Studio draagt hieraan bij door burgers actief te vragen naar hun mening over digitale ontwikkelingen in de stad en door met hen samen te kijken naar de thema’s en vragen die van belang zijn als we het over stadsdata hebben.
Van databewustwording tot nieuwe concepten
In de pilotfase van de Data Empowerment Design Studio werden bewoners van de Rotterdamse Afrikaanderwijk uitgenodigd om hun ideeën over pakketbezorging te delen. Tijdens de pilot maakten BOLD Cities-onderzoekers, met hulp van ontwerpbureau Afdeling Buitengewone Zeken, deelnemers eerst bewust van de vormen waarin data worden ingezet voor pakketbezorging. De meeste burgers bevinden zich immers, door online te winkelen of boodschappen te bestellen, vooral aan de ontvangende kant, waar data niet enorm zichtbaar is. Achter het shoppen vanuit de luie stoel gaat desondanks een enorm datagedreven proces schuil: voor elke stap – van aankoop tot het bepalen van bezorgtijden – worden (digitale) gegevens gebruikt.
Na deze bewustwordingsslag gingen deelnemers zelf aan het werk en zochten ze, samen met de onderzoekers, naar nieuwe ideeën en oplossingen voor pakketbezorging in hun buurt, inclusief manieren om daar zelf data bij in te kunnen zetten. Zo ontstonden verschillende ideeën en concepten om pakketbezorging een meer lokaal karakter te geven, waarbij niet alleen data een rol speelde, maar ook de wens om milieu en sociale cohesie in de wijk te verbeteren. Deelnemers ontwikkelden o.a. het idee om via bestaande (wijk)markten een lokale bezorgservice op te zetten en het plan om een lokaal afhaalpunt voor pakketjes te ‘hacken’ door er extra services aan te bieden.
Volgende stappen
In een interview met Binnenlands Bestuur geeft Emiel Rijshouwer, hoofdonderzoeker en projectleider van de Data Empowerment Design Studio, aan dat hij met zijn team op zoek gaat naar een volgende stap voor zijn project: "De slimme stad wordt gerepresenteerd als voor en met burgers, maar de eerste vraag moet zijn: in wat voor buurt wil je wonen? Hoe kunnen we data gebruiken om dat te realiseren? Daarover moeten we veel meer samen in gesprek.”
