Op het eiland Borneo, in de Indonesische provincie Oost-Kalimantan, loopt een bijzonder project. De heuvels, vorig jaar nog grotendeels bedekt door eucalyptusplantages, zijn een wirwar van wegen, bouwplaatsen, pijpleidingen, stroomkabels… Dit gebied, in totaal zo groot als Zuid-Holland, wordt de nieuwe hoofdstad van Indonesië: Nusantara.
Prof.dr. ing. Steffen Nijhuis (Urbanism, TU Delft) bezocht het gebied als onderdeel van een delegatie van de universiteiten Leiden-Delft-Erasmus (LDE). Hij bekeek hoe LDE, en specifiek Bouwkunde, kan bijdragen aan dit project.
De term ‘Nusantara’ is verweven met de geschiedenis van Indonesië. Van de oorspronkelijke betekenis, de ‘buitenste eilanden’ van Javaanse koningen, ontpopte de term zich in recente jaren als een algemene naam voor Indonesië en zelfs een leus voor nationale eenheid. Een gepaste naam dus voor dit ambitieuze plan. Met een ambitieuze planning: 17 augustus 2024 moet de officiële opening plaatsvinden! Maar volgens Nijhuis is hierna nog genoeg te doen voor LDE: 'Het bouwen gaat nog decennia door, en in die rustigere fase hoop ik dat onze kennis van pas komt.'
Wat viel je op tijdens uw bezoek?
'We bezochten de stad in aanbouw en spraken met functionarissen en projectleiders. Het zijn allemaal experts binnen hun vakgebied, maar veel van hen staan op relatief jonge leeftijd voor enorme opgaven: bijvoorbeeld, hoe leg je compleet nieuwe infrastructuur aan én bescherm je tegelijkertijd de natuur? Ook spraken we met vooraanstaande Indonesische wetenschappers. Ik was erg onder de indruk van hun kennis over ecologie en watersensitief ontwerpen. Maar ik miste soms het langetermijn- en interdisciplinaire denken: het zoeken van connecties tussen wetenschap, techniek, en ontwerp.'
Lokale groepen hebben ons veel te leren! Bijvoorbeeld over circulariteit, ecologisch beheer, en natuurlijke bescherming tegen erosie, overstroming, en droogte.'
'Daarnaast bezocht ik nabijgelegen reservaten van regenwoud en mangrovebos. Daar ontmoette ik lokale experts en gemeenschappen die werken aan bescherming en herstel van de biodiversiteit. Dankzij hen blijven de reservaten functioneren als viskraamkamer, kustbeschermer, bron van materialen en voedsel en als toeristentrekker. Ik zag dolfijnen rondzwemmen en neusapen in de bomen. Deze groepen hebben ons veel te leren! Bijvoorbeeld over circulariteit, ecologisch beheer, en natuurlijke bescherming tegen erosie, overstroming, en droogte.'
De bouw van Nusantara is in feite een enorm living lab om het concept ‘forest city’ te testen: een duurzame stad in evenwicht met een tropisch ecosysteem, iets wat nog nooit is geprobeerd.'
Hoe kan LDE bijdragen aan Nusantara?
Prof.dr. Wim van den Doel, Dean van LDE legt uit: 'Leiden-Delft-Erasmus wil wereldwijde impact en de overheid van Indonesië biedt ons hier een uitgelezen kans. De bouw van Nusantara is in feite een enorm living lab om het concept ‘forest city’ te testen: een duurzame stad in evenwicht met een tropisch ecosysteem, iets wat nog nooit is geprobeerd.'
Zowel Van den Doel als Nijhuis benoemen dat de drie universiteiten elk kunnen bijdragen vanuit hun specialiteiten. 'Leiden zit in de wereldtop qua ecologisch en antropologisch onderzoek, Erasmus in bedrijfs- en bestuurskunde, en Delft in technologie en ontwerp.'
LDE start een consortium met 5 Indonesische universiteiten, gefinancierd door de Indonesische overheid.'
Nijhuis: 'Leiden-Delft-Erasmus moet zich richten op het opleiden van ambtenaren en professionals, het opzetten van gezamenlijke onderzoeksprojecten en het uitwisselen van studenten.' Van den Doel bevestigt: 'LDE start een consortium met 5 Indonesische universiteiten, gefinancierd door de Indonesische overheid. Ik verwacht dat de eerste onderzoekers binnenkort starten. Ook begint op 1 september 2024 de eerste LDE-minor over Nusantara in Jakarta. Daarnaast werken we aan een jaarlijkse ‘thesis lab’. Beiden zijn toegankelijk voor zowel Nederlandse als Indonesische studenten.' Nijhuis verwacht dat komend jaar al de eerste Delftse Bouwkunde-afstudeerprojecten starten in en over Nusantara.
Foto's: Steffen Nijhuis
