Een echte, blijvende transitie naar een duurzamere samenleving vereist een mentaliteitsverandering bij consumenten. Ellen Loots vertelt over hoe de cultuurwereld helpt om repareren in het sociale weefsel te integreren.
Door Senay Boztas
Dingen lenen in plaats van bezitten is vaak een belangrijk onderdeel van gemeenschappelijk eigendom in de creatieve sectoren. Dat brengt de verwachting van duurzaamheid, reparatie en hergebruik met zich mee. Denk aan bibliotheken en musea waar hetzelfde item het leven van vele mensen verrijkt. ‘In het kader van de circulaire economie zien we een vergelijkbare verschuiving van producteigendom naar veel duurzamer productgebruik’, zegt dr. Ellen Loots, universitair docent in Culturele Economie en Ondernemerschap aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Het is vooral de jongere generatie die dit verkent en dan met name in relatie tot mode. Zo leasen ze bijvoorbeeld hun MUD-jeans en lenen ze kleding van de LENA-bibliotheek.’
Telkens als we iets repareren, vergroten we de intrinsieke schoonheid ervan’
Repareren voegt niet alleen waarde toe door te besparen op de grondstoffen en energie die nodig zijn voor het produceren van vervangende producten. Een van de principes in het Repair Manifesto uit 2009 van het Amsterdamse ontwerperscollectief Platform21 is als volgt: ‘Telkens als we iets repareren, vergroten we het potentieel, de geschiedenis, ziel en intrinsieke schoonheid ervan.' Loots: ‘Als we consumenten deze mentaliteit kunnen bijbrengen, dan ontmoedigen we hen om (tijdelijk) defecte producten weg te gooien. Denk aan Kintsugi, de 15e-eeuwse Japanse techniek waarbij aardewerk met goudlijm wordt gerepareerd, wat tevens de sentimentele waarde van het object vergroot. Ook hier geven de jongere generaties het voorbeeld, door toe te staan dat hun jeans scheuren oplopen.’
De Nederlandse en Belgische Repair Café-beweging is een initiatief dat basisreparatievaardigheden op gemeenschapsniveau gewicht toekent. Het aantal repair cafés groeit snel en ze worden daarmee een integraal onderdeel van het stedelijk weefsel. ‘In de culturele wereld is er veel waardering voor mensen met reparatievaardigheden omdat ze essentieel zijn voor het herstellen en behouden van ons erfgoed. Depot Boijmans Van Beuningen herbergt niet alleen de kunstcollectie van het museum, maar stelt bezoekers ook in staat om restauratoren aan het werk te zien. En het 'Ambacht in Beeld festival' promoot en behoudt ons ambachtelijke erfgoed door middel van interactief onderwijs. Zo moeten we ook de vaardigheden en het vakmanschap van reparateurs binnen de context van de circulaire economie gaan waarderen.’
Ellen Loots is universitair docent Culturele Economie en Ondernemerschap aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze heeft onderzoek gedaan naar waardecreatie in circulaire ontwerpprocessen, het behoud van cultureel erfgoed en de rol van gemeenschapsdeelname bij duurzame organisaties en instellingen.
Dit is een artikel uit de white paper 'Reparatie in de Circulaire Economie: Europese wetgeving, productontwerp en verdienmodellen'. Download de paper via de link hieronder of bestel een gedrukt exemplaar via dit formulier. De paper is ook zijn geheel in het Engels beschikbaar.
