In het hele land zijn gemeenten bezig met ‘verslimmen’. Maar hoe slim is een ‘slimme’ stad eigenlijk?
Er is tussen politieke instanties, lokaal en internationaal, een nieuw soort populariteitswedstrijd gaande waarbij de meest geïnnoveerde gemeente rijkelijk beloond wordt met geld en aandacht. De ‘slimste’ stad krijgt een plekje op de smart city expo, er wordt gevochten om de beste corona app en gemeenten willen razendsnel dataficeren.
Maar wat maakt een stad eigenlijk slim? Waarom willen we zo graag in een ‘slimme’ stad leven? En misschien nog wel belangrijker: voor wie is de stad slim?
Wat maakt een stad slim?
Het klinkt goed: in een ‘slimme’ stad lost technologie de problemen van het moderne stadsleven op. Maar de term ‘slim’ is verraderlijk: het impliceert dat we dom blijven als we niet ‘verslimmen’. Met ‘verslimming’ lijkt eerder digitalisering te worden bedoeld. En voor sommige issues is digitalisering helemaal niet de slimste of best passende oplossing.
Een voorbeeld: in het Verenigd Koninkrijk moest een technische oplossing (het Lighthouse-project) ervoor zorgen dat alleen elektrische auto's in het centrum werden toegelaten. Stadsbewoners bleken echter meer te voelen voor minder auto's in de stad in het algemeen.
En hoe slim was het ‘intelligente’ algoritme van de belastingdienst, dat belastingbetalers onterecht beoordeelde als fraudeurs? Of we willen leven is een gedigitaliseerde stad is een hele andere vraag dan of we willen leven in een slimme stad.
Een filter over de stad
‘Slimme technologieën zijn niet neutraal,’ zegt slimme-stad-onderzoeker Jiska Engelbert. Engelbert werkt voor het centrum van BOLD cities, een onderzoekscollectief van de universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam dat het perspectief van burgers en bestuurders in de 'slimme’ stad centraal stelt.
'Technologische processen maken de stad efficiënter en goedkoper, maar reduceren mensen, ruimtes en objecten in de stad ook tot datapunten. Data die niet zomaar bestaan, maar worden geproduceerd. Technologie is super fijn en handig’, zegt Engelbert, ‘maar we moeten ons veel meer bewust zijn dat het een filter over een stad legt: een idee van waar de stad voor is, en voor wie.'
Dit artikel is overgenomen van de website van VPRO tegenlicht.
Tekst: Diede van Ommen, VPRO Tegenlicht
Foto: Gerhard van Roon, Kunst en Vliegwerk
