Biotechnologie, artificial intelligence, zonne-energie: allemaal innovaties waarbij ethische vragen gesteld kunnen worden. Voor wie is de innovatie en wat zijn de, soms verborgen, externe effecten? Dat gaat over meer dan alleen duurzaamheid.
Typisch een onderwerp om vanuit verschillende vakgebieden te benaderen. De samenwerkende Leiden-Delft-Erasmus universiteiten doen dat in de minor Responsible Innovation. De minor was de eerste samenwerking van de universiteiten en is sindsdien succesvol gegroeid. Jaarlijks zijn er ongeveer 60 studenten, gemiddeld 20 per universiteit. Er is een interessante mix van studierichtingen vertegenwoordigd.
We mixen de groepen zo dat er echt een uitwisseling vanuit verschillende vakgebieden plaatsvindt.
Lotte Pet is coördinator vanuit de penvoerende faculteit Geesteswetenschappen in Leiden en legt uit wat de aantrekkingskracht is van deze minor: ’Voor studenten is het een meerwaarde om van verschillende docenten vanuit diverse vakgebieden college krijgen. Zelf brengen ze ook hun expertise in, want het zijn 3e jaars Bachelor-studenten. Dat is heel waardevol en we mixen de groepen zo dat er echt een uitwisseling vanuit verschillende vakgebieden plaatsvindt.‘
Het klimaateffect van ons computergebruik
Iedere student werkt in groepsverband aan een casus. Henk de Vries, zelf alumnus van de TU Delft en nu als docent verbonden aan de Rotterdam School of Management, Erasmus University, begeleidt zulke groepen. Wat zijn typische cases voor deze minor? ‘Een van de cases gaat over het klimaateffect van ons computergebruik. Dat is groter dan je denkt. De vraag aan de studenten is hoe ze gebruikers hiervan bewust kunnen maken, door niet alleen feitelijke informatie te verschaffen, maar de impact ook beleefbaar te maken – in dat laatste ligt de innovatie.’
‘Ook hebben we een onderzoeksvraag vanuit het ministerie van Economische Zaken hoe we het MKB bewust kunnen maken van het belang van cyber security. Studenten bekijken zo’n vraag vanuit de Interventiecyclus, een methodiek die ze leren in een van de skills labs die binnen deze minor worden gegeven’.
De docenten van de minor Responsible Innovation komen van alle drie de LDE-universiteiten. De minor is zo opgezet dat de sterke kanten van elke universiteit en de rijkdom van alle vakgebieden wordt benut. Dat zie je terug in de achtergronden van de deelnemende studenten. Pet: ‘De studenten komen uit verschillende opleidingen, zoals bedrijfskunde, international studies, archeologie, civiele techniek, geschiedenis, nanotechnologie, technische bestuurskunde.’
Netwerk vergroten
Daarmee bouwen de studenten ook een netwerk op buiten hun eigen studie en stad. En ze profiteren van het internationale netwerk van de verschillende docenten. Zo werden bijvoorbeeld de beste papers van de Responsible Innovation-studenten gedeeld met, de bekende auteur Shoshana Zuboff . Haar boek Surveillance Capitalism diende als case study in het vak Digital Technologies.
Ook opdrachten vanuit het bedrijfsleven, NGO’s en overheid komen vaak via het netwerk van de docenten. Bijvoorbeeld de vraag van Hivos hoe digitale communicatie ingezet kan worden voor SDG’s zoals ‘climate justice’ en ‘social inclusion’.
Studenten leren de waarde van de expertise van een ander vakgebied in te zien als het gaat om complexe vraagstukken.
Bewust zijn van complexiteit van maatschappelijke vraagstukken
Studenten komen dus als een beetje beter mens uit deze minor? ‘Dat kun je wel stellen’ zegt De Vries. ‘In ieder geval als bewuste mensen die de waarde zien van de expertise van een ander vakgebied als het gaat om complexe vraagstukken’. Zelf deed De Vries als student mee in een interdisciplinaire studiegroep bij Milieukunde in Leiden, met ook studenten uit Wageningen. ‘Dat heeft mijn blik als Delftse student veranderd en enorm verrijkt.’ Een echte aanbeveling voor de studenten die komend jaar gaan kiezen voor hun minor om eens een kijkje te nemen bij Reponsible Innovation.
