Interview met prof.dr.ir. Herman Russchenberg, Aardwetenschappen, TU Delft
Opgeleid in de elektrotechniek kwam Herman Russchenberg voor het eerst in aanraking met de ruimte toen hij de invloed van regen op de kwaliteit van satellietsignalen onderzocht. Daarna raakte hij al snel verzeild in atmosfeeronderzoek, vanaf de aarde en vanuit de ruimte. Nog steeds is dat de rode draad in al zijn wetenschappelijke werk.
Als hoogleraar Atmospheric Remote Sensing is Russchenberg zeer geïnteresseerd in het beschrijven van atmosferische processen – met name wolkenvorming en de klimatologische effecten daarvan – en het begrijpen van de onderliggende microfysica.
“Met satellieten bereik je een globale dekking, maar metingen vanaf de grond zijn nauwkeuriger en hebben een hogere resolutie”, zegt hij. “Beide zijn nodig. Zo gebruiken we grondmetingen van het in 2018 geopende Ruisdael Observatory voor de validatie en kalibratie van satellietmetingen.” Naast hoogleraar is hij ook bestuurslid van het Delft Space Institute en directeur van het TU Delft Klimaatinstituut.
In de wolken
Ontwikkelde Russchenberg vroeger zelf instrumenten, nu maakt hij veel meer gebruik van data van bestaande systemen voor modellering, bijvoorbeeld van de relatie tussen fijnstof en wolkenvorming. “Klimaatverandering veroorzaakt door broeikasgassen zet een proces in werking dat onder andere tot een veranderend wolkendek leidt”, zegt hij. “
Ook fijnstof heeft hier invloed op. Heel simpel gezegd: hoe meer fijnstof, hoe meer zonlicht die wolken kunnen weerkaatsen. En dat kan weer tot afkoeling van de aarde leiden.” Om de detailprocessen van wolkenvorming te begrijpen, bepaalt hij met radar- en lasermetingen hoe groot de druppels in wolken zijn, hoeveel druppels het zijn en of ze uit water of ijs bestaan. “Dat combineren we met metingen van de hoeveelheid fijnstof in de lucht.”
De ervaring van TU Delft combineert heel goed met de expertise van Universiteit Leiden.’
Ingrijpen in het klimaat
Klimaatengineering is een ander onderwerp dat Russchenberg aan het hart gaat en dat hij hoger op de agenda probeert te krijgen. “We moeten ons voorbereiden op een wereld die te warm wordt en ervoor zorgen dat we technieken klaar hebben staan om in te grijpen.” Dat kan bijvoorbeeld door met raketten of nog te ontwikkelen vliegtuigen opzettelijk stof in de stratosfeer te brengen, of door bestaande wolken witter te maken, zodat ze meer zonlicht reflecteren. “Hoe doen we dat op een goedkope en veilige manier? En wat zijn de consequenties van die technieken voor het weer en voor de leefbaarheid op aarde? Daar moeten we lang van tevoren over nadenken.”
Formatievliegen
Voor zijn onderzoek maakt hij gebruik van grote satellietsystemen, zoals de EarthCare-satelliet die ESA binnenkort lanceert. De ontwikkeling van zwermen kleine satellieten vindt hij veelbelovend. De satellieten vliegen in formatie en kunnen geïnstrueerd worden om specifiek te kijken naar bijvoorbeeld luchtvervuiling boven India. “De TU Delft heeft veel ervaring op dit vlak en op het gebied van klimaat- en atmosfeeronderzoek”, zegt Russchenberg. “Dit combineert heel goed met de expertise van Universiteit Leiden op het vlak van instrumentatie en astronomie.”
Start-ups die zich specialiseren in producten op basis van satellietdata, daarbij speelt Space for Science and Society een belangrijke rol.’
Entrepreneurship steeds belangrijker
Russchenberg ziet dat entrepreneurship steeds belangrijker wordt. “Er komen straks heel veel data beschikbaar, van allerlei bronnen. We kunnen nu nog niet overzien wat daar allemaal uit te halen is. Maar het is onvermijdelijk dat er allemaal start-ups komen die zich specialiseren in specifieke producten op basis van satellietdata, bijvoorbeeld van lokale luchtkwaliteit.
Daar speelt een programma als Space for Science and Society een belangrijke rol bij.” Hij voorziet ook een educatieve taak voor het programma. “Behalve met entrepreneurship moet elke student ruimtetechniek tijdens de opleiding op zijn minst ook één keertje in aanraking zijn geweest met de ethische, politieke en juridische kant van ruimtetechnologie.”
Meld je aan voor LDE Talks waarin Herman Russchenberg spreekt over de samenwerking vanuit verschillende vakgebieden in het nieuwe programma Space for Science and Society.
Aanmelding LDE Talks
