Europese havensteden hebben veel met elkaar gemeen: het zijn economische hotspots, waar urbanisatie, globalisering, migratie, klimaatverandering zichtbaar zijn. Wat kunnen ze van elkaar leren als het gaat om duurzame ontwikkeling en stedelijke transformatie? Een inventarisatie van havensteden, hun omvang en kenmerken kan hierbij helpen.
Met dat idee voor ogen brengen onderzoekers van Leiden-Delft-Erasmus PortCityFutures deze maand de Port City Atlas uit, een unieke overzicht van 100 Europese havenstadgebieden.
Carola Hein, hoogleraar Architectuur & Stedenbouw Geschiedenis aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, en wetenschappelijk directeur van LDE PortCityFutures legt uit waar het idee vandaan komt:
'De uitwisseling van goederen en mensen van zee naar land en andersom heeft geleid tot de groei van metropolen langs de Europese kusten. Met de toegenomen globalisering en verstedelijking is de invloed van deze stromen niet langer beperkt tot enkele steden, maar moeten we het hele gebied waarin haven- en stedelijke processen elkaar overlappen bestuderen. Zeker nu veranderende watersystemen druk uitoefenen op kustgebieden.'
Met de publicatie van de Port City Atlas introduceert Hein’s onderzoeksgroep een nieuwe conceptuele en methodologische wijze om vergelijkend onderzoek te doen naar havenstadgebieden.
Via deze aanpak wordt het mogelijk om de relaties tussen haven, stad en het omliggende landschap en tussen water en land beter te begrijpen.'
‘Door havenstadgebieden op een analytische en uniforme wijze in kaart te brengen krijg je er meer grip op en kun je de relaties tussen haven, stad en het omliggende landschap en tussen water en land beter begrijpen. Verder maken de kaarten en andere visuele informatie het mogelijk om de relaties tussen meerdere havenstadgebieden te analyseren in de context van internationale handel.’
Kaarten in dezelfde schaal-grootte
Om 100 havenstadgebieden in kaart te brengen, is gebruik gemaakt van datasets van de Europese Commissie. Hein: ‘We hebben ervoor gekozen om deze gebieden op dezelfde schaal in kaart te brengen, waarbij we zowel morfologische als functionele aspecten hebben gebruikt om hun gemeenschappelijke typologie te benadrukken en tegelijkertijd de unieke behoeften en mogelijkheden van elk gebied te onderzoeken.’
Elke kaart gaat vergezeld van een infographic pagina met gegevens over onder meer de haven (bijv. gegevens over scheepstypen, havenfuncties, aantal passagiers, omvang en soorten vracht), informatie over de havenstad (bijv. percentage bebouwd gebied, bevolkingsaantal en -dichtheid) en informatie over het gebied waarin de havenstad is gevestigd (bijv. geografie, demografie).
Atlas voor professionals haven, stad en landschap
De atlas is bedoeld voor wetenschappers, beleidsmakers, planologen, gemeentebestuurders en havenautoriteiten. De atlas kan dienen als een katalysator voor nieuw wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van havens op steden en omliggende landschap.
Een dergelijk vergelijkend onderzoek biedt ook de mogelijkheid om innovatieve stedenbouwkundige oplossingen te vinden.'
Hein: ‘Met behulp van Port City Atlas kunnen professionals beter omgaan met vraagstukken zoals de klimaatcrisis en uitdagingen in de contactgebieden tussen havens en hun omgeving. Een dergelijk vergelijkend onderzoek biedt ook de mogelijkheid om innovatieve stedenbouwkundige oplossingen te vinden en te ontwikkelen, waaronder evenwichtige en duurzame ontwikkeling.’
De Port City Atlas wordt uitgegeven door nai010publishers voor 34,95 Euro (tijdelijk tarief voorverkoop). Bestellen
Het Leiden-Delft-Erasmus PortCityFutures-programma is een samenwerking van de Leiden-Delft-Erasmus universiteiten. Het onderzoeksteam van LDE PortCityFutures heeft een groot internationaal netwerk, waaronder AIVP, een NGO voor stedelijke en havenbelanghebbenden. Van summer schools met universiteiten tot het opzetten van een ‘’Sea Forum’’ als onderdeel van de Europese Bauhaus of the Sea Sails Lighthouse project, LDE PortCityFutures is altijd op zoek naar manieren om het gesprek aan te gaan over de toekomst van havensteden. Via samenwerkingen met havenautoriteiten overbrugt het de werelden tussen academici en het bedrijfsleven. Het LDE PortCityFutures publiceert onder meer openbaar beschikbare Blue Papers, een serie publicaties over duurzame ontwikkeling van havensteden.
Meer informatie
Cover foto: Guido Pijper voor MakeItHappenRotterdam
