Zonder grondstoffen is het onmogelijk om de windturbines en zonnepanelen te produceren die het hart van de energietransitie vormen. Continue innovatie zorgt ervoor dat deze energiebronnen steeds goedkoper, efficiënter en duurzamer worden, en dat ze soepel in het bestaande energienetwerk kunnen worden geïntegreerd. En dan is er nog het financiële aspect, dat ook een belangrijke rol speelt bij de energietransitie.
Dat is het specialisme van dr. Ronald Huisman, universitair hoofddocent aan de Erasmus School of Economics in Rotterdam. Hij is gespecialiseerd in het functioneren van energiemarkten.
“Als de Europese Unie de gestelde emissiereductie-doelen wil halen, dan moet het met nieuwe financiële mechanismes komen die ervoor zorgen dat geld naar duurzame ontwikkelaars en bedrijven zal stromen.”
Vanuit economisch perspectief is het meest interessante aspect van de energietransitie dat de kosten voor energie en uitstoot naar nul gaan. “Dat is de werkelijke revolutie,” zegt Huisman. “Er zijn enorme investeringen nodig om dat te bereiken. En op dit moment stroomt de benodigde financiering niet altijd de juiste kant op.”
Meer dan winst
In zijn onderzoek analyseert Huisman zowel prijsvormingsmechanismes als de verwachte rendementen op investeringen. Hij is ervan overtuigd dat een duurzaam energiesysteem sneller een concurrerend alternatief zal zijn als we de financiering ervan heroverwegen.
“Vergeet niet dat de olieprijs in 2007 en 2008 in minder dan zes maanden tijd daalde van 140 dollar naar 40 dollar per vat,” zegt hij. “In april 2020 hadden we zelfs even een negatieve olieprijs. De rendementen op fossiele brandstoffen zijn helemaal niet zo hoog meer.”
Het gevolg hiervan er onder grote investeringsfondsen, zoals Blackrock, een trend is om over te stappen op zogenoemde impact investments – waarbij het niet alleen om winst draait maar ook om het genereren van een positieve, meetbare sociale en milieu-impact. Huisman: “Maar grote institutionele beleggers, die verantwoordelijk zijn voor de pensioenen van miljoenen mensen, verwachten natuurlijk nog altijd bepaalde rendementen.”
Tot op zekere hoogte is het aan overheden om deze transitie te versnellen. Niet alleen door subsidiëring van hernieuwbare industrieën, maar ook door het functioneren van energiemarkten tegen het licht te houden.'
De energiemarkten tegen het licht houden
Huisman is ervan overtuigd dat de duurzame productie van energie op termijn de overhand zal krijgen ten opzichte van het verbruiken van olie, kolen en gas. “Tot op zekere hoogte is het aan overheden om deze transitie te versnellen,” zegt hij.
“Niet alleen door subsidiëring van hernieuwbare industrieën, maar ook door het functioneren van energiemarkten tegen het licht te houden.”
Op dit moment dient met name het voorspelde energieverbruik als input voor het berekenen van hoe winstgevend de energiemarkt is en, daarmee, of investeerders een aanzienlijk rendement kan worden gegarandeerd.
“Duurzame producenten van energie hebben die luxe niet omdat energie uit zon en wind gratis is,” zegt Huisman. “Maar ze zouden bijvoorbeeld contracten kunnen sluiten op basis van een vaste vergoeding en daarmee de banken overtuigen dat ze winst zullen maken.”
Energieoverschot
Zijn interesse in doelgericht investeren reikt zelfs nog verder. “We moeten ook een kritische blik werpen op hoe deze investeringen verdeeld worden over de verschillende technologieën die voor de energietransitie nodig zijn,” zegt Huisman. “Op dit moment ligt de focus op het uitrollen van zonne- en windenergiecapaciteit – waarbij men wordt aangemoedigd te investeren in zonnepanelen en deze terug te verdienen met de geproduceerde energie. Maar we lijken te vergeten dat we ook moeten investeren in de benodigde korte- en langetermijnopslag van energie, zoals batterijen en waterstof. Zonder deze opslag zullen we op zonnige dagen een flink energieoverschot hebben dat we nergens kunnen opslaan voor later gebruik.”
Microfinanciering
Aan de basis van de energietransitie liggen niet alleen grondstoffen en technische innovaties, maar ook vernieuwende financieringsmodellen.'
Volgens Huisman vergt het herverdelen van investeringen een andere instelling van de financiële sector. “Op dit moment kost het startups veel moeite om leningen aan te trekken,” zegt hij. “Kijk bijvoorbeeld naar het ontwikkelen van een nieuw type batterij. Dat vergt typisch een te kleine investering om interessant te zijn voor een grote bank.”
Huisman zou daarom graag zien dat de financiële sector microfinancieringsmodellen ontwikkelt voor kleinere energie-initiatieven, waardoor er geld beschikbaar komt voor zowel de extra productie van zonne-energie als voor elektrolyse-apparaten die deze energie kunnen omzetten in groene waterstof. “Aan de basis van de energietransitie liggen niet alleen grondstoffen en technische innovaties, maar ook vernieuwende financieringsmodellen.”
Take home messages:
1. Vanuit economisch perspectief is de echte revolutie van de energietransitie dat de kosten voor energie en uitstoot naar nul gaan.
2. Aan de basis van de energietransitie liggen niet alleen grondstoffen en technische innovaties, maar ook vernieuwende financieringsmodellen.
Dit is een interview uit de Leiden-Delft-Erasmus white paper 'Critical materials, Green Energy and Geopolitics: a Complex Mix'.
Lees alle interviews uit de White Paper in het Kennisdossier Kritieke Materialen en de Energietransitie en download de white paper via onderstaande bijlage.
