Hoe ontwikkelen we oplossingen voor hardnekkige duurzaamheidsproblemen zoals milieuvervuiling, uitputting van grondstoffen en klimaatverandering? De gezamenlijke masteropleiding Industrial Ecology leidt studenten op tot kritische onderzoekers of praktijkprofessionals die zinvol kunnen bijdragen aan die oplossingen.
De masteropleiding wordt gezamenlijk aangeboden door de Universiteit Leiden (Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen) en de Technische Universiteit Delft (Faculteit Techniek, Bestuur en Management). Beide universiteiten lopen voorop op het gebied van industriële ecologie.
Werkelijk interdisciplinaire onderwijsomgeving
De masteropleiding Industrial Ecology is uniek voor Nederland en brengt als een van de weinige opleidingen ter wereld natuur-, techniek- en maatschappijvakken samen om duurzaamheidsproblemen op wetenschappelijke basis aan te pakken. ‘Ik word erg heen en weer geslingerd tussen de sociale wetenschappen en de wens om meer van natuurwetenschappen en technologie te weten. Ik vind het geweldig dat deze opleiding die verschillende terreinen met elkaar verbindt. Klimaatverandering is een heel complex gebied. Je kunt de klimaatproblemen niet oplossen vanuit één discipline’, vertelt Margot Moeslinger, masterstudent Industrial Ecology.
Samenwerken
Bij de opleiding zijn niet alleen wetenschappers vanuit de drie disciplines betrokken. Ze brengt ook studenten met deze verschillende vakinhoudelijke achtergronden bij elkaar. Dit draagt bij aan een werkelijk interdisciplinaire onderwijsomgeving. Margot: ‘Mensen werken verschillend. Een ingenieur kan bijvoorbeeld heel goed zijn in het herkennen van een innovatief ontwerp, terwijl een sociaal wetenschapper misschien beter is in het betrekken van alle stakeholders. Er is in de collegezaal zo enorm veel kennis aanwezig. Ik haal veel goeds uit de interactie met andere studenten.’
Energie en materiaalstromen
De analogie tussen natuurlijke en technische systemen en processen vormt het hart van deze masteropleiding. Processen in de natuur, met gesloten cycli waarin de output van het ene proces de input voor het volgende is, dienen als model voor sociaal-technische processen. Industriële ecologie wordt beschouwd als de ‘toolbox voor duurzame ontwikkeling’ en de ‘wetenschap van de duurzaamheid’. Margot: ‘Ik hoorde vandaag bijvoorbeeld dat we 250 kilo afval per huishouden per jaar produceren. Hoe verminderen we die afvalproductie? We kunnen het probleem op verschillende manieren bekijken. We kunnen een systeem ontwerpen dat het afval efficiënter recyclet of we kunnen consumenten ertoe brengen producten te kopen die minder afval opleveren. En wat zijn de milieueffecten van die oplossingen?’
Mijn bevrijding
Margot: ‘Klimaatverandering leek me altijd zo’n gigantisch probleem. Maar in de loop van de opleiding heb ik me gerealiseerd dat iedereen individueel veel meer mogelijkheden heeft om er iets aan te doen. Er is zoveel potentieel beschikbaar in termen van technologie die we kunnen inzetten, bedrijven die we kunnen oprichten en mensen die we in projecten bij de oplossingen kunnen betrekken. Dat voelt als een bevrijding. In plaats van me zorgen te maken weet ik wat ik kan doen en wat ik kan veranderen.’
Docenten en vakken
De opleiding is gebaseerd op de complementaire sterke punten van twee universiteiten. De docenten van de TU Delft verzorgen colleges in technologie, techniek en sociale wetenschappen, terwijl de docenten van de Universiteit Leiden natuurwetenschappelijke vakken geven. Margot: ‘We hebben ook veel gastdocenten vanuit andere universiteiten, het bedrijfsleven en overheidsinstellingen. Zo krijgen we een breed spectrum van perspectieven en strategieën aangeboden. Alleen het heen en weer reizen tussen Leiden en Delft is soms een gedoe.’
Dr.ir. Eefje Cuppen, programmadirecteur Industrial Ecology:
De master Industrial Ecology is de enige duurzaamheidsopleiding op basis van de drie pijlers van techniek-, natuur- en maatschappijwetenschappen. Dat is mogelijk gemaakt door de samenwerking van de Universiteit Leiden en de Technische Universiteit Delft. Onze studenten weten zin en onzin te onderscheiden in het complexe debat over duurzaamheid. Ze hebben de kennis die nodig is om duurzaamheidsvraagstukken in de echte wereld aan te pakken met oplossingen die niet alleen technisch, milieutechnisch of maatschappelijk werken, maar technisch en milieutechnisch en maatschappelijk.
EIT Master Label
Het Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT) heeft het EIT-label geïntroduceerd als kwaliteitskeurmerk dat alleen wordt toegekend aan excellente onderwijsprogramma’s. Met het masterprogramma van Climate-KIC wordt meerwaarde toegevoegd aan geselecteerde masteropleidingen. Margot: ‘Als masterstudent Industrial Ecology heb ik me aangemeld voor het Master Label-programma. Dat biedt me een unieke mogelijkheid om mijn kennis toe te passen. Tijdens de summer school leer ik bijvoorbeeld hoe ik een duurzame start-up kan oprichten. Zo word ik onderdeel van een gemeenschap die echte oplossingen tot stand brengt voor de gevolgen van de klimaatverandering. Als ik het programma met succes afrond, krijg ik naast mijn reguliere masterdiploma een Climate-KIC-certificaat.’
De toekomst
Alumni vinden gewoonlijk makkelijk hun weg op de internationale arbeidsmarkt als onderzoekers, consultants of constructeurs op gebieden als industriële symbiose, circulaire economie, klimaatsimulatie, retourlogistiek en ecologisch ontwerpen. Margot: ‘Studenten werken samen met gemeenten aan het ontwerp van duurzame stadswijken of samen met bedrijven aan efficiënter energiegebruik. Idealiter willen we een stad die zo duurzaam mogelijk is. Ik zou graag werken aan de stedelijke voedselproductie. Daar liggen volgens mij een heleboel geweldige uitdagingen en een heleboel carrièrekansen.’
Lees ook: TU Delft - IE Student Stories
Lees een artikel in 'Het Leids Kwartiertje': Een week in het leven van een industrial ecology student (Only Dutch)
